Η ΚΡΑΥΓΗ "ΚΑΤΩ Η ΕΞΟΥΣΙΑ" ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΟΥΣΑ ΤΑΞΗ,
ΔΙΟΤΙ ΜΕ ΤΗΝ ΗΧΗΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΕΝ ΑΦΗΝΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΣΤΕΙ
Η ΚΡΑΥΓΗ ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΞΟΥΣΙΑ...
(ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ)
Με γκολ του Έκι Πόνσε στο 84ο λεπτό η ΑΕΚ σφράγισε μία τεράστια ευρωπαϊκή νίκη με 3-2
στο «Άμεξ», την έδρα της Μπράιτον, για την πρώτη αγωνιστική των ομίλων του Europa League.
Η «Ένωση» προηγήθηκε άλλες δύο φορές κατά τη διάρκεια του ματς, αρχικά με κεφαλιά-οβίδα του Σιντιμπέ στο 11' και στη συνέχεια με προβολή του Γκατσίνοβιτς στο 40'. Οι γηπεδούχοι κατάφεραν δύο φορές να ισοφαρίσουν, αμφότερες με εύστοχες εκτελέσεις πέναλτι του Ζοάο Πέδρο, στο 30ό και το 67ο λεπτό.
Η ομάδα του Ματίας Αλμέιδα δεν είχε πει όμως την τελευταία της λέξη και σε υποδειγματική αντεπίθεση, Ελίασον και Πόνσε συνεργάστηκαν άριστα για να φύγει η ΑΕΚ από το Νησί με μια υπερπολύτιμη νίκη, τη δεύτερη στην ιστορία της επί αγγλικού εδάφους, μετά τον θρίαμβο επί της Ντέρμπι Κάουντι το 1976, με το ίδιο σκορ, 3-2!
Χάρη στην ισοπαλία με 3-3 στο άλλο ματς του ομίλου της, ανάμεσα σε Άγιαξ και Μαρσέιγ,
οι «κιτρινόμαυροι» βρίσκονται στην κορυφή της βαθμολογίας και την επόμενη αγωνιστική υποδέχονται τον «Αίαντα» στη Ν. Φιλαδέλφεια.
Η ΑΕΚ δεν ξεχνάει τις ρίζες της και με αφορμή την Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, έστειλε το δικό της ξεχωριστό μήνυμα.
Αναλυτικά η ΠΑΕ ΑΕΚ αναφέρει:
«Η μέρα που ξημερώνει, είναι μέρα πόνου για τον Ελληνισμό. Είναι η μέρα που συμβολίζει το ματωμένο τέλος ενός πολιτισμού τριών χιλιάδων χρόνων.
Η 14η Σεπτεμβρίου είναι η επίσημη Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Είναι η ημερομηνία που συμβολικά σηματοδοτεί την τραγική ολοκλήρωση της συστηματικής Γενοκτονίας των Ελλήνων της Ιωνίας που είχε ξεκινήσει μία δεκαετία πριν.
Η ΑΕΚ, το μεγάλο αθλητικό σύμβολο της Προσφυγιάς, θυμάται και τιμά αυτή την επέτειο. Όχι μόνο σήμερα, αλλά και κάθε μέρα της ύπαρξής της.
Γι' αυτό υπάρχει άλλωστε η ΑΕΚ: για να κρατάει άσβεστη τη μνήμη των αλησμόνητων πατρίδων και των χιλιάδων ψυχών που πλήρωσαν με θάνατο και με ξεριζωμό το εκδικητικό μένος και τη βαρβαρότητα των αιμοσταγών διωκτών τους.
*O Δημήτριος Σ. Κορωνάκης είναι Δημοσιογράφος, απόφοιτος του τμήματος Δημοσιογραφίας
(Συνάκτες και Ρεπόρτερς) του ΙΙΕΚ ΑΚΜΗ (1994-1996), εργάστηκε ως δημοσιογράφος από το 1992 ως το 2011 κυρίως στο αθλητικό ρεπορτάζ,πέρασε μεταξύ άλλων από τους τηλεοπτικούς σταθμούς ΕΡΤ, ΑΝΤΕΝΝΑ, ΤΕΜΠΟ, ΠΟΛΙΣ, από τον ραδιοφωνικό σταθμό 902 ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΑ FM, από τις εφημερίδες ΕΠΙΧΕΙΡΩ, FORZA, ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ, ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΕΚ και από τα περιοδικά των εκδόσεων Γ.Χ. Αλεξανδρής, ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΜΠΑΣΚΕΤ, ΤΖΑΜΠΟΛ, ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΟΥΤΜΠΟΛ κ.α.
Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1983 πέθανε η Έλλη Λαμπέτη, κορυφαία ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου.
Γεννήθηκε στις 13 Απριλίου του 1926 στα Βίλια Αττικής. Το πραγματικό της όνομα ήταν Έλλη Λούκου. Πατέρας της ήταν ο Κώστας Λούκος, ιδιοκτήτης ταβέρνας, και μητέρα της η Αναστασία Σταμάτη. Ο παππούς της, γνωστός ως Καπετάν-Σταμάτης, είχε πολεμήσει στο πλευρό του Κολοκοτρώνη, κατά την επανάσταση του 1821.
Το 1928 η οικογένειά της μετακόμισε στην Αθήνα. Δεκατρία χρόνια αργότερα, η Έλλη έδωσε εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, αλλά απορρίφθηκε. Ωστόσο, το ταλέντο της αναγνωρίστηκε από τη Μαρίκα Κοτοπούλη, που την πήρε κοντά της και σύντομα έγινε η αγαπημένη της μαθήτρια. Μάλιστα, της είχε τόση εμπιστοσύνη, ώστε της επέτρεψε να διαβάσει ακόμη και τις ερωτικές επιστολές που είχε λάβει από τον Ίωνα Δραγούμη, στις αρχές του 20ου αιώνα. Εκείνη τη χρονιά απέκτησε και το νέο της επώνυμο, το οποίο το επέλεξε από το βιβλίο «Αστραπόγιανος» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
Πολύ σύντομα, το 1942, έκανε την πρώτη επίσημη θεατρική της εμφάνιση, στο έργο «Η Χάννελε πάει στον Παράδεισο» του Χάουπτμαν. Τέσσερα χρόνια αργότερα καθιερώθηκε ως ηθοποιός εξαιρετικής εσωτερικότητας, με τον «Γυάλινο Κόσμο» στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Την ίδια χρονιά έκανε και το κινηματογραφικό της ντεμπούτο, στην ταινία «Αδούλωτοι Σκλάβοι». Από το 1948 συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Κώστα Μουσούρη, τον μεγάλο αντίπαλο του Κουν. Εκείνη τη χρονιά γνωρίστηκε και με τον Αλέκο Αλεξανδράκη, τον πρώτο μεγάλο της έρωτα.
Το 1950 παντρεύτηκε με τον Μάριο Πλωρίτη. Ο γάμος τους, όμως, δεν άντεξε για πολύ… Χώρισαν τρία χρόνια αργότερα, όταν η Έλλη γνώρισε τον Δημήτρη Χορν. Μαζί έγραψαν μία από τις πιο αστραφτερές σελίδες στην υποκριτική τέχνη. Συγκρότησαν δικό τους θίασο, μαζί με τον Γιώργο Παππά, ανεβάζοντας έργα όπως: «Ο βροχοποιός», «Νυφικό Κρεβάτι», «Το παιχνίδι της Μοναξιάς», κ.α. Στη μεγάλη οθόνη, υπήρξαν συμπρωταγωνιστές στην «Κάλπικη Λίρα» (1956) του Γιώργου Τζαβέλα. Άλλες κινηματογραφικές επιτυχίες της Έλλης Λαμπέτη, αυτής της περιόδου, είναι το «Κυριακάτικο Ξύπνημα» (1954), «Το κορίτσι με τα μαύρα» (1956) και «Το τελευταίο ψέμα» (1957) του Μιχάλη Κακογιάννη.
Παρότι η Έλλη Λαμπέτη και ο Δημήτρης Χορν υπήρξαν αγαπημένο ζευγάρι στη ζωή και στο σανίδι, η σχέση τους έφτασε στο τέλος της το 1959. Δήλωσαν ότι θα ξανασυνεργαστούν σύντομα, κάτι όμως που δεν έγινε ποτέ. Έως τότε η Έλλη είχε χάσει τη μητέρα της, τρία αδέρφια κι ένα μωρό που θα αποκτούσε με τον Χορν. Η μόνη αχτίδα σ’ αυτά τα τραγικά χρόνια ήταν η γνωριμία της με τον αμερικανό συγγραφέα Γουέικμαν, ο οποίος υπήρξε ο επόμενος σύζυγός της έως το 1976.
Η δεκαετία του ’70 ήταν εξίσου σκληρή για την Έλλη Λαμπέτη. Εξαιτίας της λαχτάρας της για την απόκτηση ενός παιδιού, ενεπλάκη σε μία δικαστική περιπέτεια, που κράτησε τέσσερα χρόνια. Οι φυσικοί γονείς τής μικρής Ελίζας, που είχε υιοθετήσει, διεκδίκησαν και πήραν την κηδεμονία του παιδιού το 1974.
Τα επόμενα χρόνια ήταν μία μάχη με την επάρατο νόσο, από την οποία είχε προσβληθεί από το 1967. Δεν το έβαλε κάτω και συνέχισε να παίζει στο θέατρο, αποσπώντας εντυπωσιακές κριτικές.
Η τελευταία της εμφάνιση ήταν το 1981, στο έργο «Σάρα – Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού», όπου έπαιξε θαυμαστά το ρόλο της κωφάλαλης Σάρας. Λίγο αργότερα, η υγεία της επιδεινώθηκε.
Έχασε τη φωνή της και τελικά άφησε την τελευταίας της πνοή στις 3 Σεπτεμβρίου του 1983,
στο αμερικάνικο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν.
Η ζωή της γράφτηκε σε βιβλίο από τον καλό της φίλο Φρέντυ Γερμανό κι έγινε μπεστ σέλερ,
Ο τραγουδοποιός Νικόλας Άσιμος γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου του 1949 στη Θεσσαλονίκη. Το πραγματικό του όνομα ήταν Νικόλαος Ασημόπουλος. Οι γονείς του ήταν από την Κοζάνη, όπου ο Νικόλας έζησε τα παιδικά του χρόνια και τελείωσε το σχολείο. Ως έφηβος, ασχολήθηκε με τον αθλητισμό. Διακρίθηκε στο άλμα εις ύψος, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση στους μαθητικούς αγώνες σχολείων της Μακεδονίας το 1965, καθώς και στο ποδόσφαιρο. Μάλιστα, του έγινε επίσημη πρόταση από την ομάδα της Κοζάνης, αλλά τελικά η συμφωνία ναυάγησε. Στα δεκαοχτώ του έφυγε για τη Θεσσαλονίκη, για να σπουδάσει στο Νεοελληνικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής. Αρχικός στόχος του ήταν να περάσει στο τμήμα δημοσιογραφίας, την οποία άσκησε ερασιτεχνικά παράλληλα με τις σπουδές του. Σε κάποιο άρθρο του σε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το ψευδώνυμο Άσιμος κι έκτοτε το καθιέρωσε. Παράλληλα, ασχολήθηκε και με το θέατρο. Έφτιαξε ένα φοιτητικό θεατρικό εργαστήρι, παίζοντας Αριστοφάνη, Μένανδρο, Μολιέρο. Τότε αγόρασε και την πρώτη του κιθάρα. Σχεδόν από την Α' Γυμνασίου έγραφε στιχάκια και ποιήματα, αλλά ποτέ δεν είχε εκδηλώσει καμία έφεση προς τη μουσική. Αυτοδίδακτος μουσικός, άρχισε εμφανίσεις σε μικρές μπουάτ. Ανυπότακτος, αγνόησε όλες τις προειδοποιήσεις της λογοκρισίας για τα τραγούδια του και τα λεγόμενά του. Συνελήφθη και κρατήθηκε στην Ασφάλεια. Όταν τον άφησαν, η ταυτότητά του είχε χαθεί. Δεν έβγαλε άλλη, παρά μόνο 18 χρόνια αργότερα, οπότε κατάφερε να του εκδώσουν μία ταυτότητα στο όνομα Άσιμος, με τη «διευκρίνιση» στο σημείο του θρησκεύματος: Άνευ θρησκεύματος. Το 1973, και χωρίς πτυχίο, κατέβηκε στην Αθήνα. Εμφανίστηκε σε αρκετές μπουάτ στην Πλάκα, σε συνεργασία με τραγουδιστές, ηθοποιούς και συνθέτες, παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα με μουσική, κείμενα, σκετς και ντοκουμέντα κόντρα στο κατεστημένο: «5η εποχή», «11η εντολή», «Χνάρι», «Μουσικό Θέατρο Φτώχειας», «Σούσουρο». Ανάμεσα στους τότε συνεργάτες του, πολλά και γνωστά ονόματα: Γκαϊφύλιας, Τραντάλης, Πανυπέρης, Φινίκης, Μουζακίτης, Σπυρόπουλος κ.α. Το 1975 κυκλοφόρησε τα πρώτα του τραγούδια σ' ένα δισκάκι 45 στροφών (Ρωμιός- Μηχανισμός). Παράλληλα άρχισε την έκδοση «παράνομων» κασετών, που ηχογραφούσε και διακινούσε μόνος του στα Προπύλαια, στο Πολυτεχνείο, στα Εξάρχεια, στο Μοναστηράκι, στο Λυκαβηττό. Δημιούργησε την «Exarchia Square Band» και συμμετείχε σε συναυλίες, κοινωνικοπολιτικές εκδηλώσεις, μουσικοθεατρικά σχήματα, θέατρο του δρόμου, διάφορα δρώμενα. Κατά καιρούς, συνεργάστηκε με πολλά σχήματα και καλλιτέχνες. Το 1977 φυλακίστηκε για δύο μήνες, μαζί με άλλους πέντε εκδότες - συγγραφείς, με επίσημη κατηγορία: «εξέχουσες προσωπικότητες που επηρεάζουν αρνητικά το κοινωνικό σύνολο». Το 1981 έγραψε το βιβλίο «Αναζητώντας Κροκανθρώπους» και το 1982 κυκλοφόρησε τον πρώτο του μεγάλο δίσκο, με τίτλο «Ξαναπές το», σε τέσσερα τραγούδια του οποίου συμμετείχαν ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και η Χαρούλα Αλεξίου. Περίπου ένα χρόνο αργότερα άνοιξε ένα μαγαζάκι στα Εξάρχεια, στην οδό Καλλιδρομίου. Ήταν ο «Χώρος Προετοιμασίας» όπως το ονόμασε, αλλά και διαμονής, αφού αυτό ήταν και το σπίτι του. Εκεί έγραφε, συνέθετε τα τραγούδια του, πουλούσε βιβλία, παιχνίδια για παιδιά, πρόχειρα κοσμήματα κατασκευής γνωστών του, κασέτες δικές του κυρίως, φωτιστικά, πήλινα, κάρτες παλιές και πολλά άλλα. Το 1987 οδηγήθηκε βιαίως σε ψυχοθεραπευτική κλινική και λίγο αργότερα στις φυλακές Κορυδαλλού, με την κατηγορία του βιασμού. Αποφυλακίστηκε με χρηματική εγγύηση, αλλά δεν κατάφερε να ξεπεράσει τη μεγάλη του πίκρα γι' αυτή την αβάσιμη κατηγορία, που δεν τεκμηριώθηκε ποτέ. Η εκκρεμούσα δίκη, μαζί με τ' άλλα προβλήματα που ήταν πολλά, συσσωρεύτηκαν μέσα του... Μετά από δύο ανεπιτυχείς απόπειρες αυτοκτονίας, στις 17 Μαρτίου του 1988 βρέθηκε κρεμασμένος στο σπίτι του. Μετά θάνατον, κυκλοφόρησαν δύο ακόμη δίσκοι του: «Το φανάρι του Διογένη» με τη συμμετοχή της Σωτηρίας Λεονάρδου και το «Γιουσουρούμ - Στο φαλιμέντο του κόσμου», με τη συμμετοχή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου.
Σαν σήμερα, στις 14 του Φλεβάρη 1884, γεννήθηκε στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας, ο μεγάλος ποιητής Κώστας Βάρναλης. Με το έργο του στρατεύτηκε στο πλευρό των καταπιεσμένων στο δρόμο του αγώνα για την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος και το χτίσιμο της νέας, σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Σαν σήμερα, στις 14 του Φλεβάρη 1884, γεννήθηκε στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας, ο μεγάλος ποιητής Κώστας Βάρναλης. Με το έργο του στρατεύτηκε στο πλευρό των καταπιεσμένων στο δρόμο του αγώνα για την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος και το χτίσιμο της νέας, σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Ο Κώστας Βάρναλης τελείωσε το σχολείο στη Φιλιππούπολη και στη συνέχεια σπούδασε Φιλολογία στην Αθήνα. Το 1908 πήρε το πτυχίο του και άρχισε να εργάζεται στην εκπαίδευση.
Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας. Τότε προσχώρησε στον μαρξισμό και τον διαλεκτικό υλισμό και αναθεώρησε τις προηγούμενες απόψεις του για την ποίηση, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο.
«Μα η Ιστορία βαδίζει. Μεγάλες ανακατατάξεις γίνονται στην Ελλάδα, ύστερα από την οκτωβριανή επανάσταση και τη μικρασιατική καταστροφή. Καινούργιες δυνάμεις μπαίνουν στο προσκήνιο: οι εργάτες και προοδευτικοί διανοούμενοι. Δυνάμεις ζωντανές, ρωμαλέες, που όσο αναπτύσσονται ποσοτικά και ποιοτικά, τόσο εντονότερα αποκτούν την καλλιτεχνική έκφρασή τους. Και στέκονται πραγματικά τυχερές βρίσκοντας στο πρόσωπο του Βάρναλη έναν απαρομοίαστο βάρδο των ιδανικών τους…»έγραψε ο Τάσος Λειβαδίτης.
Ο Κώστας Βάρναλης διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, ενώ εργάστηκε για βιοποριστικούς λόγους και ως δημοσιογράφος. Υπήρξε κομμουνιστής με διαρκή προσφορά και συμμετοχή στους αγώνες της εργατικής τάξης.
«“Το φως που καίει” (πρωτοδημοσιεύεται στην Αλεξάνδρεια στα 1923) πιο επίκαιρο από ποτέ, έρχεται να σταθεί ως ένας από τους πιο ισχυρούς αντιπάλους της αντιδραστικής τέχνης που αναπαράγεται ως επί το πλείστον σήμερα. Με μια γλώσσα ιδιαίτερα καυστική και τσεκουράτη, με μια σχεδόν Αριστοφανικού τύπου γραφή, ο Βάρναλης απολυτρωμένος από κάθε απομεινάρι της αστικής πατριδολατρείας διαπομπεύει την αστική τάξη και τον ιστορικά ξεπερασμένο ρόλο της, αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού…»
Ο Κώστας Βάρναλης τιμήθηκε με το Βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη το 1959 στη Μόσχα.
«Της ζωής μου τα δυο μεγάλα σφάλματα τα πλέρωνα εβδομήντα χρόνια. Πρώτο: ζητούσα την αλήθεια σ’ ό,τι μάθαινα και δεύτερο: την έλεγα στα πλήθη», έγραψε σ’ ένα από τα τελευταία ποιήματά του («Ακροτελεύτιον») και έτσι έπραξε ο επαναστάτης ποιητής. Έφυγε από τη ζωή στις 16 του Δεκέμβρη 1974.
«Η μπαλάντα του κυρ Μέντιου» είναι ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Κώστα Βάρναλη, που έγινε πλατιά γνωστό όταν μελοποιήθηκε (μεγάλο μέρος του) από τον Λουκά Θάνο και το ερμήνευσε ο Νίκος Ξυλούρης. Ήρωας του ποιήματος ο συμπαθής γαϊδαράκος «κυρ Μέντιος», μεταφορικά ο καταπιεσμένος λαός, που υπομένει στωικά το μαρτύριο της εκμετάλλευσης.
Ο ποιητής από τη θέση του αφηγητή αφυπνίζει το λαό, τον καλεί να επαναστατήσει, να σπάσει τα δεσμά της εκμετάλλευσης και να πάρει τις τύχες του στα χέρια του:
«…Άιντε θύμα άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς
Κοίτα οι άλλοι έχουν κινήσει έχει η πλάση κοκκινίσει άλλος ήλιος έχει βγει σ’ άλλη θάλασσα άλλη γη…»
Πατώντας εδώ, μπορείτε να περιηγηθείτε στις δεκάδες πολύ ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του περιοδικού για τον Κώστα Βάρναλη.
Οι γονείς του μετακόμισαν στην Κωνσταντινούπολη, όταν ο Κουν ήταν μωρό.
Ο ίδιος έλεγε: «Αν και γεννήθηκα στην Προύσα, δεν τη γνώρισα.
Από μικρός βρέθηκα στην Πόλη κι εκεί μεγάλωσα.
Από κει αρχίζουν οι αναμνήσεις, εκεί δημιουργήθηκαν οι πρώτοι ερεθισμοί, τα πρώτα συναισθήματα, η πρώτη επαφή με την έξω για μένα πραγματικότητα.
Μεγάλωσα σαν Ρωμιός, μέσα σ’ ένα ρωμαίικο αστικό σπίτι».
Τελειώνοντας τη Ροβέρτιο Σχολή της Κωνσταντινούπολης,
το 1927 πηγαίνει στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και σπουδάζει Αισθητική.
Το 1929 έρχεται στην Ελλάδα και προσλαμβάνεται ως καθηγητής των Αγγλικών
στο Κολέγιο Αθηνών. Αντί του μαθήματος, ωθεί τους μαθητές να γράφουν διαλόγους.
Αυτή ήταν η αρχή απ’ όπου ξεπήδησαν σκετσάκια
και άλλα έργα που έγραφαν οι μαθητές, παρασύροντας και καθηγητές τους,
αλλά και οι ερασιτεχνικές παραστάσεις των μαθητών,
με τη σκηνοθετική καθοδήγηση του δασκάλου τους.
Επί 55 χρόνια, ο Κάρολος Κουν έδινε το καθημερινό καλλιτεχνικό παράδειγμά του,
με τη μεγάλη μόρφωσή του, τη γλωσσομάθειά του, την ανήσυχη σκέψη του,
τη ριζοσπαστική αντίληψή του, αλλά και με τον λιτό, σεμνό, ταγμένο στο θέατρο,
τρόπο της ζωής του, τονίζοντας πάντα στους συνεργάτες του,
από την ίδρυση (1942) του «Θεάτρου Τέχνης»:
«Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε.
Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί, κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς,
ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας».
Στις 300 ανέρχονται οι σκηνοθεσίες του Κ. Κουν. Μόνον οι παραστάσεις του (σχολικές, ημιεπαγγελματικές και επαγγελματικές),
από το 1930 μέχρι το 1942 ανέρχονται σε 45, αριθμός που αρκεί για όλη τη ζωή ενός σκηνοθέτη. Σε 730 ανέρχονται οι ηθοποιοί – «μαθητές» του (στη σχολή και στη σκηνή του «Θ.Τ.»). Σε 160 οι καλλιτεχνικοί συνεργάτες των παραστάσεών του.
Ουκ ολίγοι είναι εκείνοι που με τη διδαχή και την παρότρυνση του Κουν
έγιναν σπουδαίοι καλλιτέχνες: Πρωταγωνιστές, θεατρικοί συγγραφείς,
μεταφραστές, σκηνοθέτες, συνθέτες του θεάτρου. Και έγιναν, με το αδιάλειπτο,
καθημερινό καλλιτεχνικό παράδειγμά του, με τη μεγάλη μόρφωσή του,
τη γλωσσομάθειά του, την ανήσυχη σκέψη του, τη ριζοσπαστική αντίληψή του.
Και με τον λιτό, σεμνό, ταγμένο στο θέατρο, τρόπο της ζωής του,
που τους έπεισε για εκείνο που τόνιζε, ιδρύοντας το 1942,
καταμεσής της εφιαλτικής Κατοχής, το «Θέατρο Τέχνης»
(στο οποίο μετείχαν ΕΑΜίτες): «(…)
Σε διάλεξή του το 1943 για τον όμιλο των φίλων του «Θεάτρου Τέχνης»
είχε πει μεταξύ άλλων για τον κοινωνικό ρόλο του θεάτρου:
«Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό.
Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάσουμε στο ανάστημά μας.
Αυτή η τάση, ιδίως στο θέατρο, είναι κάτι το συνηθέστατο.
Κατά γενικό κανόνα κανένας ηθοποιός δεν θεωρεί κανένα ρόλο πάνω απ’ τις δυνάμεις του.
Ετσι σχεδόν μια έμφυτη τόλμη για το κάθε τι, μια τόλμη που πηγάζει από τη βαθύτερη αμάθεια, και τον πιο φτηνό αριβισμό.
(…) Το θέατρο, όπως εμφανίζεται, δεν είναι Τέχνη, δεν έχει σκοπό να ανυψώσει το πνευματικό επίπεδο του λαού μας, δεν επιδιώκει να μορφώσει ολοένα περισσότερους ανθρώπους ψυχικά πλατιά. Το θέατρο, όπως είναι, ενδιαφέρεται απλώς να τέρψει και να δημιουργήσει αυτό που λέγεται κοινά “εμπορικές επιτυχίες”. (…) Το πλατύ κοινό είναι ναρκωμένο, εμείς το ναρκώσαμε. Κι αν βαθύτερα, όπως κάθε άνθρωπος, ζητά κάτι καλύτερο, δεν έχει συναίσθηση ακόμα όχι το τι ζητά, αλλά μήτε το ότι ζητά κάτι.
Ασφαλώς το θέατρο, όπως υπάρχει σήμερα με το φτηνό βεντετισμό από τη μία μεριά και τον επιχειρηματία από την άλλη, δε θα προσπαθήσει ποτέ να του ξυπνήσει μια τέτοια αίσθηση.
Οι καλλιτέχνες για να ενσαρκώσουν κάτι ανώτερο, πρέπει να το καταλάβουν και να το πιστέψουν.
(…) Χρειάζεται απ’ αρχής να μορφωθεί ο καλλιτέχνης. Να μάθει να αγαπά, και πρώτα απ’ όλα, να σέβεται τη δουλειά του. Να νιώσει το βάρος της αποστολής του. Η Κοινωνία, από την άλλη μεριά, πρέπει να του δώσει τα μέσα να καλλιεργηθεί, να πλουτύνει τον ψυχικό του κόσμο και να του προσφέρει μια υποφερτά άνετη ζωή.
(…) Υπάρχει επιτακτική ανάγκη ενός συνολικού αγώνα, κι ας μη γελιόμαστε, για αγώνα πρόκειται, ενάντια σε κάθε σαθρή εκδήλωση στο θέατρο. Ηθοποιοί, όσοι μπορούν να προσαρμοστούν σε μια πιο υγιή κατάσταση, κριτικοί, θεατές, ας συσπειρωθούνε κι ας αποτελέσουνε ένα αδιάσπαστο σύνολο. Μόνο από τέτοιες συνολικές προσπάθειες που μπορούν να εμπνεύσουν ένα γενικό φανατισμό, θα βρει το θέατρο τη γιατρειά του και θα γλιτώσει από το βραχνά του επιχειρηματία από τη μία μεριά, του βεντετισμού από την άλλη, κι από όλα τα αντικαλλιτεχνικά μέτρα που, ίσως και κάποτε δικαιολογημένα, παίρνουν οι μικρότεροι ηθοποιοί για να προασπίσουν τους εαυτούς τους.
Εμείς, για να εξουδετερώσουμε αυτά τα κακά, δημιουργήσαμε πρώτα πρώτα για να αποφύγουμε την καταστρεπτική επίδραση του επιχειρηματία στη δουλειά μας, το σωματείο “Θέατρο Τέχνης”, με σκοπό να αποκλειστεί η ατομική κερδοφορία για κάθε συνδεδεμένο με το θέατρο. Από την άλλη, για την καταπολέμηση του βεντετισμού, θέσαμε σαν αρχή μας ότι το θέατρό μας θα είναι ένα θέατρο συνόλου και οι συνεργάτες του θα αμείβονται σχεδόν ίσα».
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα κείμενο του Νίκου Γκάτσου για τον καινοτόμο ρόλο του Κουν στο θέατρο, γραμμένο το 1959 με τίτλο «Το αστέρι και η λεοπάρδαλις»:
«Καθώς περνάν τα χρόνια, κι οι εποχές μας ξεγελάνε κάθε φορά με τα άνθη και τα χιόνια της απιστίας τους, η παράξενη μορφή του Καρόλου Κουν, περιφρονώντας την τέφρα του καιρού, αποκτά ολοένα και περισσότερο την έκταση και τη σημασία ενός συμβόλου. Ο άνθρωπος αυτός, ο παντοτινά ξένος ανάμεσά μας, που με τη βαθιά του εκλεκτική συγγένεια κατόρθωσε να συλλάβει την εσωτερική αγωνία του σύγχρονου κόσμου, πριν αυτή γίνει καθολική συνείδηση, και που δεν δίστασε, σε ανύποπτους ακόμα καιρούς, να κλονίσει τις πατροπαράδοτες πεποιθήσεις μας για την αξία του μέτρου και του ρυθμού – δικαιώνεται σήμερα σαν πρωτοπόρος και ανανεωτής του Ελληνικού θεάτρου.
Πρωτοπόρος, γιατί μόνος αυτός στην περιοχή του είχε την τόλμη να ασεβήσει σε δύο μεγάλα είδωλα του κοινού, την ωραιολογία και την ωραιοπάθεια, και ανανεωτής, γιατί στο βάθρο που άφησαν κενό οι φανατικές αυτές εχθρές του Διονύσου έστησε, ζυμωμένη με το αίμα του, την ανησυχία μιας άλλης αλήθειας, πιο φλογερής, πιο δύσκολης, και τελικά πιο ανθρώπινης. Χωρίς τον Κουν, το Ελληνικό θέατρο θα συνέχιζε φυσιολογικά την πορεία του προς την άνοδο και θα πραγματοποιούσε μερικές απ’ τις πιο λαμπρές ως τώρα επιτεύξεις του, αλλά δεν θα είχε ποτέ γνωρίσει τον ακατέργαστο θησαυρό μιας αντίληψης που ενσωματώνεται σιγά – σιγά στη θεατρική μας παράδοση και αποτελεί τη μόνη υπολογίσιμη κληρονομιά για το μέλλον. (…)
Αναζητώντας τις ρίζες του σε ένα σκοτεινό κι ανεξερεύνητο δρυμό, με μόνα του τεχνικά εφόδια κάποιες υποδείξεις του Στανισλάβσκι και του Μάγερχολντ, ο Κουν πήρε στα χέρια του έργα και χαρακτήρες πασίγνωστους, και με το πολυδουλεμένο αυτό υλικό έπλασε μια αυθαίρετη κοινωνία ανθρώπων, που, με εξαρθρωμένες κινήσεις, με άναρθρες φράσεις και κωμικούς πολλές φορές μορφασμούς, κατόρθωνε να μας φέρνει πάντοτε σε βαθύτερη επικοινωνία με τους συγγραφείς και σε αμεσότερη επαφή με την ευαισθησία της εποχής μας. (…)
Ο πανικός κι η αγωνία δεν είναι δώρο ή κατάρα του καθενός, κι ο Κουν που, με τη βαθιά του καλλιτεχνική καλλιέργεια, την τέλεια τεχνική του κατάρτιση και την έμφυτη ικανότητά του να ζωντανεύει ανθρώπους πάνω στη σκηνή, θα μπορούσε να συνθηκολογήσει άνετα και να εκμεταλλευτεί όσο κανένας άλλος τη στιλπνή επιφάνεια, προτίμησε την επώδυνη σκοτεινιά του βυθού, την άσκοπη αναζήτηση ενός χαμένου μαργαριταριού μέσα στη λάσπη. (…)
Πίσω από τους πιο ουδέτερους ρόλους, πίσω από τους πιο ασήμαντους ηθοποιούς, παραφυλάνε ανάλλαχτοι οι πρωταγωνιστές του παράδοξου αυτού κόσμου, περιμένοντας, με ένα νόημα του δημιουργού τους, να βγουν από τη σιωπηλή τους αφάνεια και να ξαναρχίσουν την περιπέτεια της ζωής (…) Τον απελπισμένο αυτόν αγώνα τους, την πάλη να συμφιλιωθούν μέσα στην ψυχή του ανθρώπου ο δαίμονας κι ο άγγελος, το περιστέρι κι η λεοπάρδαλις, η τρυφερότητα και το πάθος – κανείς δεν τον έκαμε υπόθεση της ζωής του όπως ο Κουν, και κανείς από τη γενιά του δεν μπόρεσε, όπως αυτός, να τον ζωντανέψει σε όλο το μεγαλείο και τη φρίκη του.
Για όσους θέλουν να βλέπουν και να δέχονται, η προσφορά του Κουν στο Ελληνικό θέατρο δεν είναι προσφορά ενός σπουδαίου ή μέτριου ερμηνευτή, αλλά μοναδική καταβολή ενός καλλιτέχνη, που έρχεται ολόισια από τη μεγάλη γενιά των δημιουργών».
«Η αίσθηση του σπασμένου βιολιού…»
Στο βίντεο που ακολουθεί ο Κάρολος Κουν μιλά για τους νέους ηθοποιούς και τη θεατρική εκπαίδευση. Πρόκειται για αποσπάσματα από την επομπή Παρασκήνιο της ΕΤ1 που προβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2008. Περιέχει κομμάτια από συνεντεύξεις του Κάρολου Κουν στον Φρέντυ Γερμανό καθώς και στο Παρασκήνιο του Σωτήρη Αναστασιάδη το 1976.
