Ηταν η πρώτη επίσημη εκτέλεση ύστερα από την ψήφιση των «έκτακτων μέτρων». Το Στρατοδικείο Γιαννιτσών τους καταδίκασε στις 25 Ιούλη 1946
σε θάνατο και η εκτέλεσή τους πραγματοποιήθηκε τρεις μέρες μετά. Ανάμεσά τους η πρώτη γυναίκα που εκτελέστηκε από τον ελληνικό στρατό.
Η Ειρήνη Γκίνη (Μίρκα Γκίνοβα)
Η Ειρήνη Γκίνη (Μίρκα Γκίνοβα) γεννήθηκε στα Ξανθόγεια (Ρουσίλβο[1]), ένα μικρό χωριό 24 χιλιόμετρα δυτικά της Εδεσσας. Οι γονείς της ήταν φτωχοί αγρότες, σλαβομακεδόνες.
Σε μικρή ηλικία έμεινε ορφανή από μητέρα.
Μεγάλωσε με χίλια βάσανα και δυσκολίες. Εζησε και αυτή όπως και χιλιάδες άλλοι συμπατριώτες της, το κυνηγητό και την καταπίεση των κυβερνήσεων του μεσοπολέμου στους σλαβόφωνους Μακεδόνες και την αφομοιωτική διαδικασία, πότε ήπια και πότε με βίαια μέσα, του ελληνικού κράτους. Κατόρθωσε να αποφοιτήσει από το διδασκαλείο Νηπιαγωγών της Καστοριάς το 1939. Μετά από αποκλεισμούς και εμπόδια που συνάντησε από τη δικτατορία του Μεταξά, λόγω της σλαβομακεδονικής καταγωγής της, διορίστηκε προσωρινά νηπιαγωγός, ένα χρόνο μετά, σε ένα χωριό της Εδεσσας. Η νεαρή δασκάλα αγαπήθηκε από τους μαθητές και τις οικογένειές τους που την αποκαλούσαν η «καλή δασκαλίτσα».
Στην Κατοχή , το 1942, οργανώθηκε στην ΕΠΟΝ και το 1943 κατατάχθηκε στα αντάρτικα τμήματα του ΕΛΑΣ στο Καϊμακτσαλάν. Από το 1942 δουλεύει στο χωριό της παράνομα. Ξεσηκώνει τα κορίτσια της επαρχίας στον απελευθερωτικό αγώνα. «Γίνεται ο εμψυχωτής της φλογερής νεολαίας μας». Πολέμησε ενεργά τους ναζί κατακτητές αλλά και τους Βούλγαρους κομιτατζήδες. Συμμετείχε στη μάχη στου Μουχαρέμ Χάνι κοντά στην Εδεσσα τον Αύγουστο 1944 και την ανατίναξη γερμανικής αμαξοστοιχίας. Αγωνίστηκε ενάντια στις φιλοβουλγαρικές οργανώσεις Κομιτάτο και Οχράνα του αυτονομιστή Αντόν Κάλτσεφ.
Όταν οι Γερμανοί καταχτητές φεύγουν ηττημένοι, νέοι κατακτητές με τη μορφή των «συμμάχων» έρχονται. Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, ακολουθεί η Λευκή τρομοκρατία. Παρακρατικές ληστοσυμμορίες μαζί με τον στρατό και τη χωροφυλακή και με τη στήριξη των Αγγλοαμερικάνων, εντείνουν τους άγριους διωγμούς κατά των μαχητών της Αντίστασης. Ιδιαίτερα στη Μακεδονία οι σλαβομακεδόνες βρέθηκαν στο στόχαστρο της Αντίδρασης.
Καταδιωκόμενοι Ελληνες και σλαβόφωνοι αντιφασίστες αγωνιστές, βγαίνουν για άλλη μια φορά στο βουνό, αρχίζουν και κρύβονται στα χωριά και τέλος αρχίζουν να οργανώνουν μαχητικές ομάδες λαϊκής Αυτοάμυνας των χωρικών για να αντιμετωπίσουν την τρομοκρατική δράση των μπουραντάδων και των ΜΑΥδων. Το νέο αντάρτικο έχει αρχίσει να δημιουργείται.
Η Μίρκα ήταν από τους οργανωτές του νέου αντάρτικου στην Εδεσσα. Παράλληλα εργάστηκε ως καθοδηγητικό στέλεχος της Αντιφασιστικής Ενωσης Γυναικών, γυναικείας οργάνωσης του ΝΟΦ και μέλος αργότερα της Πανελλήνιας Δημοκρατικής Ενωσης Γυναικών.
Ο ΝΟΦ, Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο των Σλαβομακεδόνων, δημιουργήθηκε στις 23 Απρίλη 1945, προκειμένου να συντονίσει και να συνδέσει τη δράση των αρχηγείων του ΕΛΑΣ Μακεδονίας με τις οργανώσεις των Σλαβομακεδόνων της νεοσύστατης, μέσα στα πλαίσια της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Μέσα στις γραμμές του ΝΟΦ συγκρούστηκαν δυο τάσεις. Η μια, στηριζόμενη από τον Τίτο, έβαζε στόχο πάλης την ανεξαρτητοποίηση τμήματος της ελληνικής Μακεδονίας και την ένωση των τριών τμημάτων της – γιουγκοσλαβικό, ελληνικό, βουλγάρικο — και η άλλη, στηριζόμενη από το ΚΚΕ, πάλευε για την αναγνώριση και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των σλαβόφωνων πληθυσμών μέσα στα πλαίσια της ελληνικής επικράτειας, χωρίς παραχώρηση εδαφών. Από τον Οκτώβρη του 1946, ο ΝΟΦ αποτέλεσε οργανικό μέρος του ΔΣΕ πειθαρχώντας στις ιδεολογικές θέσεις του ΚΚΕ για το απαραβίαστο των συνόρων και την πάλη για τα δικαιώματα των σλαβόφωνων.
Στα τέλη του Ιούνη 1946, στο δάσος του Πότσε της Εδεσσας, στο λημέρι «Μαργαρίτα – Λύκοι – Σωτηρία» κρύβονταν η μικρή ανταρτοομάδα του Καϊμακτσαλάν. Η θέση με προδοσία γίνεται γνωστή και έτσι το πρωί της 7ης Ιούλη 1946, ισχυρές δυνάμεις χωροφυλακής και ΜΑΥδων (Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου) κύκλωσαν όλο το μέρος. Υστερα από μάχη, από τους 100 περίπου αγωνιστές, κατορθώνουν να συλλάβουν μόνο δέκα.
Τους περνούν χειροπέδες, τους βασανίζουν και αργά το απόγευμα τους κατεβάζουν στους Λύκους. Την άλλη μέρα με την Μίρκα μπροστά μπαίνουν στην Εδεσσα και αφού τους περπατήσουν στους κεντρικούς δρόμους, κάτω από τις ύβρεις, τα γιουχαρίσματα και τις απειλές «αγανακτισμένων» πολιτών, καταλήγουν στη Διοίκηση Χωροφυλακής, και τους κλείνουν μέσα σ’ ένα βρώμικο κρατητήριο.
Στις 17 Ιούλη 1946, τους μεταφέρουν, εξουθενωμένους από τα βασανιστήρια, στα Γιαννιτσά. Η αστυνομία τους ρίχνει όλους μαζί σε ένα μπουντρούμι. Τους απαγόρευσαν την επίσκεψη γιατρού και φάρμακα για τα βαριά τραύματα που τους προξένησαν, τους απαγόρευσαν ακόμα και τις επισκέψεις των γονιών τους.
Στις 23 Ιούλη 1946 οι δέκα συλληφθέντες παραπέμπονται στο Εκτακτο Στρατοδικείο Γιανιτσών με την κατηγορία «Μετοχή εις αυτονομιστικήν προδοτικήν ένοπλον ομάδα σκοπούσαν απόσπασιν μέρους της Ελληνικής Επικρατείας», με βάση το Γ΄ Ψήφισμα που πέρασε από τη Βουλή στις 18 Ιούνη 1946, το οποίο προέβλεπε τη λήψη «Εκτακτων Μέτρων», ανάνεσα στα οποία προέβλεπε την ίδρυση Εκτακτων Στρατοδικείων και καθόριζε ποινές θανάτου σε όποιον «στασίαζε», με σκοπό «να αποσπαστεί μέρος της ελληνικής επικράτειας», ενώ προέβλεπε μια σειρά κατασταλτικά μέτρα και απαγορεύσεις.
Το Εκτακτο Στρατοδικείο Γιαννιτσών διεκπεραίωσε τη δίκη την ίδια μέρα, καταδικάζοντας τους επτά πρώτους αγωνιστές σε θάνατο, και τους άλλους τρεις (Σιπάκης Λάζαρος, γεωργός ετών 60, κάτοικος Άρνισσας, Ασπασία συζ. Γεωργίου Μουτσάκη, Οικιακά ετών 26, κάτοικος Πλαγιάς Παιονίας Κιλκίς και Μαυροπουλίδου Ειρήνη, νοσοκόμα ετών 33) σε πολυετή φυλάκιση.
Απόσπασμα από τον Ριζοσπάστη, 24.7.1946
Ο Ριζοσπάστης της 24 Ιούλη 1946 αναρωτιέται στην πρώτη σελίδα: «Και άλλες Εκτελέσεις;»
«Από τη Θεσσαλονίκη φθάνει πάλι ο αντίλαλος των μακάβριων προετοιμασιών για καινούριες εκτελέσεις Ελλήνων πατριωτών. Το κράτος των εμπρηστών ετοιμάζεται να ρίξει βορά στις φλόγες του εμφυλίου πολέμου άλλα επτά ελληνικά κορμιά. Εξη παλληκάρια τίμιοι δουλευτές της γης και μια ηρωίδα του πολέμου και της ειρήνης – η δασκάλα Γκίνη – διαλέχτηκαν για να δεχθούν τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. Από Ελληνες θ’ αποτελείται το απόσπασμα της «νόμιμης» δολοφονίας. Και Ελληνες θα είνε ο ζωντανός στόχος. Ελληνες όμως που διέπραξαν τα εξής φοβερά εγκλήματα: 1) Ανατίναξαν δυο γερμανικές αμαξοστοιχίες με πολεμοφόδια στο Μουχαρέμ Αγά Χάνι. 2) Πολέμησαν τους Βούλγαρους δημίους Κάλτσεφ , Ντήμτσιρ και τους άλλους «λαμπρούς κυρίους» του Φίλωφ.
Στα στήθεια των έξη αυτών ηρώων και στο παρθενικό κορμί αυτής της αληθινής Ελληνίδας, ο εγκληματικός εσμός που υποδύεται την κυβέρνηση θα διατάξη το εκτελεστικό απόσπασμα να φυτέψει ελληνικές σφαίρες; Και μάλιστα την επομένη της ημέρας που υπέγραψε δάταγμα μετριασμού της ποινής του απαίσιου βασανιστή της Ειδικής, Πουλή, του ανθρώπινου αυτού κτήνους και των άλλων εξ επαγγέλματος δολοφόνων που και αυτή η ΜΕΤΑΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ καταδίκασε σε θάνατο;
Οι κυβερνήτες του εμφυλίου δεν θα έκαναν άσχημο υπολογισμό αν λογάριαζαν ότι μαζί με τους επτά καινούριους τάφους που ετοιμάζονται να ανοίξουν, ανοίγουν ταυτόχρονα ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ, που σημαίνει ότι δημιουργούν ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ για το νέο ομαδικό έγκλημα.»
Τρεις μέρες μετά την καταδίκη, την Παρασκευή 26 Ιούλη 1946, οδηγήθηκαν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα στα Γιαννιτσά. Ηταν η πρώτη επίσημη εκτέλεση ύστερα από την ψήφιση των «έκτακτων μέτρων».
Ο Ριζοσπάστης της 26 Ιούλη, στη πρώτη σελίδα, με τίτλο «Οι δολοφονίες των πατριωτών – ΣΤΟ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΜΕ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΨΗΦΙΣΜΑ», καταγγέλλει την δίκη και την απόφαση του Στρατοδικείου που έγινε «χωρίς μάρτυρες και αποδείξεις».
Την ίδια μέρα, στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση «Τιμής και Μνήμης στις Ελληνίδες που έπεσαν για τη Λευτεριά και την Ανεξαρτησία», στο κατάμεστο θέατρο Κεντρικόν. Στην εκδήλωση που οργανώθηκε ανήμερα της επετείου του μαρτυρικού θανάτου της Ηλέκτρας Αποστόλου (26 Ιούλη 1944), μίλησε και η πονεμένη μάνα της εκτελεσμένης ηρωίδας «Ξανθούλας» (Κούλα Αγγελή), η οποία είπε, γεμάτη πίστη και ελπίδα, πως το αίμα που χύθηκε δεν πήγε χαμένο, πως ο αγώνας δεν σταματά όταν κλαδεύουν τις ζωές των αδάμαστων αγωνιστών της λευτεριάς μα φουντώνει: «… και όταν μας σκότωναν τα παιδιά μας, εμείς παίρναμε τη θέση τους και συνεχίζαμε τον αγώνα». Και η χαροκαμένη μάνα νοιώθοντας τον πόνο και την αγωνία των σημερινών μανάδων κάλεσε τις Ελληνίδες να πρωτοστατήσουν στην ενότητα και κατέληξε: «ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΓΚΙΝΗ ΠΟΥ ΧΥΘΗΚΕ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ»[2].
Ο Ριζοσπάστης της 27 Ιούλη, στη πρώτη σελίδα, δημοσιοποιεί την εκτέλεση με τίτλο: «ΑΛΛΟΙ ΕΠΤΑ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΣΤΑ ΓΙΑΝΙΤΣΑ» και πλαγιότιτλο: Πρώτη φορά ελληνικός στρατός τουφεκίζει γυναίκα – Ούτε ο φράνκο δεν τόλμησε τέτοιο έγκλημα – Η παγκόσμια φρίκη για τις δολοφονικές εκτελέσεις»
«Οι επτά δημοκρατικοί πολίτες», αναφέρει ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη της 27 Ιούλη, «που εκτελέστηκαν σήμερα στα Γιαννιτσά αντιμετώπισαν τον θάνατο με ψυχραιμία και γενναιότητα. Η Ειρήνη Γκίνη όταν της ανακοινώθηκε ότι θα εκτελεστεί, πλύθηκε έτοιμη να αντιμετωπίσει το απόσπασμα. Κανένας από τους επτά δεν δέχτηκε να του δέσουν τα μάτια. Ολοι βάδισαν στον τόπο της εκτέλεσης τραγουδώντας τραγούδια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Οι τελευταίες τους λέξεις ήταν: ‘’Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω το ΚΚΕ! Κάτω ο φασισμός’’.»
Το Δελτίο Τύπου του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως αναγράφει ότι οι επτά εκτελεσθέντες «αντίκρυσαν ψυχραίμως το εκτελεστικόν απόσπασμα και δεν δέχτηκαν να δεθούν οι οφθαλμοί αυτών. Περισσοτέρα ψυχραιμία επέδειξεν η νηπιαγωγός Ειρήνη Γκίνη, η οποία έψαλλε τον ύμνον της Τρίτης Διεθνούς και εζητοκραύγαζεν υπέρ του ΚΚΕ».
Ο Ριζοσπάστης της Κυριακής, 28 Ιούλη, με το άρθρο του Νίκου Ζαχαριάδη στην πρώτη σελίδα.
Την επόμενη μέρα, 28 Ιούλη, στον Ριζοσπάστη της Κυριακής, δημοσιεύεται άρθρο του Γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, το οποίο αρχίζει ως εξής:
«Προχτές το πρωί πέσαν περήφανοι και ακλόνητοι στη λαϊκή δημοκρατική πίστη άλλοι εφτά λαϊκοί ήρωες. Το εκτελεστικό απόσπασμα δούλεψε έτσι όπως θέλαν οι Άγγλοι ιμπεριαλιστές και οι ντόπιοι μοναρχοφασίστες. Και το αποτέλεσμα;
Ήρεμα και αποφασιστικά οι δώδεκα λαϊκοί αγωνιστές και στη Θεσσαλονίκη και στα Γιάννενα και στο Κιλκίς και στα Γιαννιτσά αντιμετώπισαν στα στρατοδικεία τη φασιστική βία και μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα το θάνατο. Και πάνω απ’ την κτηνωδία της βίας, μια φωνή επικράτησε που ο αντίλαλός της αγκάλιασε όλη τη χώρα απ’ τη μια άκρη ως την άλλη: Ζήτω το Κ.Κ.Ε. Ζήτω η Δημοκρατία. Ζήτω η Ελλάδα.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα. Ούτε μπορούσε νάνε άλλο. Και ούτε θα είναι άλλο όσο κι’ αν λυσσομανάει η αντίδραση, ο εγγλέζικος ιμπεριαλισμός και ο μοναρχοφασισμός. Και αν ακόμα εκατοντάδες και χιλιάδες οδηγηθούν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Γιατί όσο αίμα και αν χύσουν, ποτέ σε καμιά περίπτωση, δεν πρόκειται να εξαναγκάσουν στην πείνα και τη σκλαβιά, στην ταπείνωση και τον εξευτελισμό τον αδούλωτο Λαό μας. Ούτε και να κινήσουν προς τα πίσω τον τροχό της ιστορίας «Απ’ όλους τους σπόρους που δίνει ο άνθρωπος στη γη το αίμα φέρνει τον πιο πλούσιο καρπό.
Μια μικρή δασκάλα η Ειρήνη Γκίνη, αυτή μονάχη εξευτέλισε και εκμηδένισε ηθικά ολόκληρο τον κόσμο της σαπίλας. Πως φαντάστηκαν, όταν έχουν και μόνο το παράδειγμα της Γκίνη, ότι μπορούν να φτάσουν κάπου με τα εκτελεστικά αποσπάσματα; Ανοίγουν μόνο μεγαλύτερο το χάσμα και πληθαίνουν τους λογαριασμούς. Και αυτοί θάρθει μια μέρα πού θα εξοφληθούν. Γι’ αυτό πρέπει να είναι περισσότερο από βέβαιοι...»
Η Ειρήνη Γκίνη (Μίρκα Γκίνοβα), παρά την προσπάθεια του μετεμφυλιακού κράτους να ξεχαστεί το όνομά της μαζί με τα ονόματα και άλλων Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ, ζει στις καρδιές και τη μνήμη των κατοίκων της Μακεδονίας, όπως ζει και στα τραγούδια που τραγουδιούνται για την Μίρκα στα «εντόπικα», στα «τουκάσνες», (σλαβομακεδόνικα) στην περιοχή. Στα χρόνια που πέρασαν έγιναν προσπάθειες να δοθεί το όνομά της[3] σε δρόμο της Εδεσσας ή των Γιαννιτσών, προσπάθειες που συνάντησαν όμως τις έντονες αντιδράσεις από την Κεντρική Εξουσία.
Στη γειτονική χώρα, την Βόρεια Μακεδονία πλέον, η Μίρκα Γκίνοβα τιμάται από τους Σλαβομακεδόνες κατοίκους της, με οδούς, πλατείες και ιδρύματα που φέρουν το όνομά της. Στη Μπίτολα (Μοναστήρι) υπάρχει και άγαλμα της.
Οι γείτονες τιμούν την Ειρήνη Γκίνη (Μίρκα Γκίνοβα), για τους αγώνες της για την υπεράσπιση και ικανοποίηση των δικαιωμάτων των σλαβόφωνων κατοίκων της Μακεδονίας. Όμως εθνικιστικά στοιχεία της Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, τότε, FYROM στη συνέχεια και Βόρεια Μακεδονία σήμερα, χρησιμοποίησαν και ενδεχομένως χρησιμοποιούν την μνήμη της για να στηρίξουν έναν αλυτρωτισμό και την διεκδίκηση εδαφών από τις γύρω χώρες με τον ίδιο ανίερο τρόπο που οι από εδώ εθνικιστές διεκδικούν «μία και αδιαίρετη ελληνική Μακεδονία» και δεν διστάζουν να κατηγορήσουν την Ειρήνη Γκίνη για εξυπηρέτηση αποσχιστικών και αυτονομιστικών σχεδίων, με τον ίδιο τρόπο που οι ιδεολογικοί πρόγονοί τους βάφτισαν την Ειρήνη Γκίνη και τους έξι συντρόφους της… ΟΧΡΑΝΙΤΕΣ!
Η Μίρκα Γκίνοβα (Ειρήνη Γκίνη) μπορεί ακόμα και σήμερα να γίνει γέφυρα φιλίας ανάμεσα στους λαούς της περιοχής.
ΕΜΠΡΟΣ, 27 Ιούλη 1946, σελ. 4. Τους κατεξοχήν εχθρούς της ΟΧΡΑΝΑ, Ειρήνη Γκίνη και τους συντρόφους της, οι οποίοι πολέμησαν εναντίον του Κάλτσεφ και της ΟΧΡΑΝΑ, η εφημερίδα δεν διστάζει να αποκαλέσει Οχρανίτες, προκειμένου να δικαιολογήσει την εκτέλεσή τους…
.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ρουσίλβο είναι η παλιά ονομασία του χωριού Ξανθόγεια. Κατά τη διάρκεια (1946 – 1949) και τα χρόνια που ακολούθησαν, ο ανδρικός πληθυσμός του χωριού σκοτώθηκε ή εξορίστηκε. Οι γυναίκες εξακολούθησαν να κατοικούν στο ερημωμένο χωριό, σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού, μέχρι το 1986 όταν το χωριό εγκαταλείφθηκε οριστικά.
[2] ΡΙΖΟΣΠΆΣΤΗΣ, 27 Ιούλη 1946, σελ. 2.
[3] Δρόμος με το όνομα της ηρωίδας, η οδός Ειρήνη Γκίνη, υπάρχει στην Αθήνα, στον Κορυδαλλό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου